GRAIUS, GRAECUS, GRAECULUS.

Του Γιώργου Γιαμαρέλου

Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τρεις εθνικούς όρους για να αναφερθούν στους Έλληνες:

Α) GRAIUS. Σπάνιο, ποιητικό,και εξιδανικευτικό. Παραπέμπει περισσότερο στους Έλληνες μιας μυθικής και ηρωϊκής εποχής,μορφές απρόσιτες, σχεδόν πέρα από τον χρόνο και τις ιστορικές συγκυρίες, σαν τον Όμηρο, ας πούμε.

Β) GRAECUS. Ο πιο συχνός και ουδέτερος όρος.

Γ) GRAECULUS . ( “γραικύλος», όπως το ακούμε καμιά φορά και σήμερα).

                                                                                                                             Είναι υποκοριστικό και σημαίνει τον «μικρό Έλληνα». Η συχνότητα εμφάνισής του αυξάνεται στα χρόνια που ακολούθησαν την τελική υποταγή της  Ελλάδας στη Ρώμη, το 146 π.Χ.                                                          

Ο όρος αυτός, σπάνια, δείχνει κάποια συγκαταβατική συμπάθεια. Συνήθως σημαίνει τον «σύγχρονο Έλληνα της παρακμής» πάντα σε αντιδιαστολή προς τους “παλιούς, καλούς Έλληνες.”.

Έχει ίσως κάποιο ενδιαφέρον να αναφερθούμε σε αποσπάσματα της αλληλογραφίας του Κικέρωνα με τον αδελφό του Κόϊντο (Ρωμαίο διοικητή της Μ. Ασίας).

Γράφει ο Κικέρων (το 60 π.Χ):

«… Ο πολιτισμός, αν μπορώ να το πω έτσι, είναι ελληνική εφεύρεση.                             Η παιδεία έχει ελληνικές ρίζες και από τις ρίζες αυτές τραφήκαμε κι εμείς σαν έθνος. Δεν θα διστάσω ποτέ να ομολογήσω ότι το λαμπρό οικοδόμημα της Ρώμης δεν θα μπορούσε να υψωθεί χωρίς την συμβολή του Ελληνικού πολιτισμού και ότι όσα πετύχαμε εμείς οι Ρωμαίοι τα πετύχαμε υιοθετώντας την εκπαίδευση, την τέχνη και τις επιστήμες των Ελλήνων. Και η εκπολιτιστική αποστολή της Ρώμης είναι κι αυτή συνέχεια του ελληνικού φωτός…..»

Απαντά ο  Κόϊντος: «……….Και Ελληνικά τους μίλησα……και επί μακρόν συζήτησα με τους εκπροσώπους τους. Αλλά αυτοί δεν μπορούν να  συνεννοηθούν μεταξύ τους . Οι μεν διαβάλλουν τους δε και όλοι μαζί κάνουν ό,τι  μπορούν για να φανούν αφερέγγυοι και αναξιόπιστοι.        Δεν είμαι βέβαιος αν μισούν τη ρωμαϊκή διοίκηση περισσότερο από ότι επιβουλεύονται ο ένας τον άλλον…..»

Ανταπαντά ο Κικέρων: «………Ναι δυστυχώς, εδώ και πολύν καιρό ο χαρακτήρας τους διαμορφώνεται περισσότερο  από την πολιτική τους υποτέλεια παρά από τις παραδόσεις του παρελθόντος τους. Πολλοί από αυτούς έχουν γίνει καιροσκόποι και κόλακες και, όπως διαπίστωσες και μόνος σου, ενώ έχουν ισχνή αίσθηση της σύγχρονης πολιτικής τους κατάστασης, διατηρούν ακέραιη την ικανότητά τους να πλατειάζουν και να θεωρητικολογούν με τον πιο άκαιρο τρόπο. Υπήρξα και εγώ ο ίδιος αποδέκτης της ελληνικής επιπολαιότητας και δουλοπρέπειας. Απλούστατα από ένα ενστικτώδη σεβασμό για όλα εκείνα που επισήμανα στην προηγούμενη επιστολή μου προσπάθησα πάντα να ανακαλύψω τους καλούς, έντιμους και αξιοπρεπείς Έλληνες, αυτούς που τιμούν την ιστορία τους. Δεν είναι πάντα εύκολο να τους εντοπίσεις, αλλά ασφαλώς υπάρχουν…………..Αν τα συμφέροντα της ρωμαϊκής διοίκησης επιβάλλουν να τους στενοχωρήσεις, κάν΄το. Μάλλον καλό θα τους κάνει.»   

Οι μεγάλοι ευρωπαίοι (και όχι μόνο), φιλέλληνες του 18^ου και 19^ου αιώνα είναι φιλέλληνες για τους ίδιους πάνω-κάτω λόγους που ήταν (και είναι) ο Κικέρων και όλοι οι  άλλοι «πατέρες» της δυτικής κουλτούρας.

Το άρθρο αυτό πέρα από τον εμφανή σκοπό του να συμβάλλει στην μεγάλη προσπάθεια και ανάγκη για Εθνική αφύπνιση και ομοψυχία, έρχεται να θίξει ένα άλλο σπουδαίο θέμα που αφορά την αρχαία Γραία, τους Γραίους, τους Graius , Graecus κ.λ.π. και το εθνικό χρέος για συστηματική μελέτη και έρευνα.

Γιώργος Γιαμαρέλος.