Ρωσία – Κύπρος – Γερμανία, μια περίπλοκη σχέση.

Η Ρωσία έχει επί μακρό χρησιμοποιήσει την Κύπρο ως τον πρωταρχικό υπεράκτιο (offshore) οικονομικό της  κόμβο. Οι οικονομικοί δεσμοί της Ρωσίας με την Κύπρο πάνε πίσω στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, όταν η Δύση έθετε φραγμούς στις σοβιετικές χρηματορροές στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Κύπρος ανοίχτηκε και απέκτησε περισσότερους δεσμούς με τη Σοβιετική Ένωση, αφότου η Μόσχα την στήριξε απέναντι στην Τουρκία, κατά τις δεκαετίες  60 και 70.

Η Κύπρος ήταν μια από τις πρώτες χώρες που άνοιξαν το τραπεζικό τους σύστημα στη Σοβιετική Ένωση, το 1982, καταργώντας κάθε φόρο για  χρήματα σοβιετικής προέλευσης που περνούσαν από τις κυπριακές τράπεζες. Όταν η Σοβιετική Ένωση και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα κατέρρευσε, το 1991, η Κύπρος ήταν μια από τις ελάχιστες χώρες με θεσμικά όργανα σε θέση να διαχειριστούν τα ρωσικά χρήματα. Έτσι, μέσα στο χάος που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Κύπρος ήταν το ασφαλέστερο καταφύγιο για τα ρωσικά χρήματα, απ` όπου κι αν προέρχονταν, είτε από υπαλλήλους του Κρεμλίνου, είτε από την ίδια την κυβέρνηση, είτε από επιχειρήσεις ή ακόμα και αν ήταν προϊόντα παράνομων ή εγκληματικών πράξεων.

Η πλειοψηφία των Ρώσων προτιμούσαν μέχρι πρόσφατα να καταθέτουν τα χρήματά τους σε κυπριακές τράπεζες, καθώς θεωρούσαν το  δικό τους τραπεζικό σύστημα ασταθές, διεφθαρμένο και εξαρτώμενο από τις επιθυμίες και τις ιδιορρυθμίες της  κυβέρνησης ή της ολιγαρχίας. Οι Ρώσοι επιχειρηματίες μπορούσαν πιο εύκολα να αποκρύπτουν χρήματα σε κυπριακές τράπεζες παρά σε ρωσικές, όπου το Κρεμλίνο μπορεί αρκετά εύκολα να παρακολουθεί λεπτομερώς τις κινήσεις των λογαριασμών τους. Από την πλευρά του, και το Κρεμλίνο μπορούσε επίσης να αποκρύψει χρήματα στην Κύπρο.

Έτσι, όταν άρχισε η οικονομική αποσταθεροποίηση της Κύπρου, η Ρωσία φάνηκε πρόθυμη να εγγυηθεί τη διάσωσή της, για πρώτη φορά το 2008 και πάλι ξανά το 2011. Πιο πρόσφατα, η Κύπρος ανέμενε ένα ακόμα  δάνειο κάποιων δισεκατομμυρίων ευρώ από τη Ρωσία, αλλά αυτή τη φορά υποχώρησε μετά από γερμανική παρέμβαση.

Αυτή τη στιγμή, στη Γερμανία, και εν όψει εκλογών τον προσεχή Σεμπτέμβριο, αυξάνεται διαρκώς η πίεση να σταματήσουν να χρησιμοποιούνται τα χρήματα των γερμανών φορολογουμένων για τη διάσωση άλλων χωρών. Για να μη θεωρηθεί ότι τα γερμανικά χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των ρώσων καταθετών, το Βερολίνο απαίτησε από τη Λευκωσία να εφαρμόσει επώδυνες μεταρρυθμίσεις στο κράτος, στις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, που περιλάμβαναν ιδιωτικοποιήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς και εξωτερικούς ελέγχους στις τράπεζές της. Μια διάσωση από τη Ρωσία, αν ήταν εφικτή, δεν θα απαιτούσε τέτοια μέτρα.

Όμως οι Ρώσοι, λόγω γερμανικής πίεσης, το πιθανότερο είναι ότι θα αποφύγουν τελικά μια αποκλειστική εκ μέρους τους συμφωνία με την Κύπρο. Ήδη, το προηγούμενο έτος, η Ρωσία είχε υποχωρήσει από την υποστήριξή της προς την Κύπρο. Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα ήταν πρόθυμο να διασώσει την Κύπρο, αλλά μόνο ως μέρος ενός ευρωρωσικού σχεδίου. Μια τέτοια ρύθμιση συμβαδίζει με τη λογική των γερμανορωσικών σχέσεων, αφού η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικής ενέργειας, κάτι που και το Βερολίνο αξιοποιεί αναλόγως.

Μια μονομερής διάσωση της Κύπρου από τη Ρωσία δεν θα ήταν επίσης σύμφωνη με την τρέχουσα καμπάνια της Μόσχας κατά της διαφθοράς. Μέρος αυτής της εκστρατείας περιλαμβάνει και τον επαναπατρισμό υπεράκτιων λογαριασμών στη Ρωσία. Εδώ και μερικές εβδομάδες, η ρωσική κυβέρνηση απαγόρευσε στους κυβερνητικούς αξιωματούχους το άνοιγμα και τη χρήση ξένων τραπεζικών λογαριασμών. Η απαγόρευση επιβλήθηκε αφού αρκετά μέλη της ρωσικής Δούμα παραιτήθηκαν εξαιτίας καταγγελιών περί διαφθοράς. Φημολογείται επίσης ότι Ρώσοι αξιωματούχοι ξεπουλούν ακριβά περιουσιακά τους στοιχεία για να μη στρέψουν πάνω τους την προσοχή του Κρεμλίνου.

Η ρωσική κυβέρνηση δεν θέλει να εμφανίζεται τόσο στους πολίτες της όσο και διεθνώς ότι διασώζει μια ξένη χώρα άνευ όρων, όταν αποτελεί μάλιστα καταφύγιο παράνομων ρωσικών κεφαλαίων. Η πιθανότητα φορολόγησης των ρωσικών καταθέσεων θα είναι όμως τεράστιο οικονομικό χτύπημα σε μια μεγάλη ομάδα της ρωσικής ελίτ, των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης.

Καθώς τα μέλη της ελίτ των επιχειρήσεων, όπως και χιλιάδες μικρές και μεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις, δεν περιλαμβάνονταν στην απαγόρευση για χρήση ξένων λογαριασμών, θα υποστούν σκληρό οικονομικό κτύπημα σε περίπτωση κουρέματος των καταθέσεων. Έτσι, το Κρεμλίνο αναγκάστηκε να ανεβάσει τους τόνους έναντι τέτοιων ενεργειών διότι, παρά την καμπάνια κατά της διαφθοράς, δεν θέλει οι πλουσιότεροι ρώσοι πολίτες να υποστούν περικοπές και να κινδυνεύσουν οι επενδύσεις στο εσωτερικό της Ρωσίας.

Παραμένει λοιπόν κρίσιμο το ερώτημα τι θα κάνει η Ρωσία σε σχέση με τη Γερμανία για το θέμα της Κύπρου. Η Μόσχα έχει μέχρι στιγμής σεβαστεί τις επιθυμίες του Βερολίνου να περιορίσει τη στήριξή της στην Κύπρο. Από τη στιγμή όμως που θίγονται ρωσικά συμφέροντα, η Μόσχα δεν μπορεί παρά να επαναδιαπραγματευθεί με το Βερολίνο ώστε να βρεθεί  λύση για την προστασία των ρωσικών κεφαλαίων και συμφερόντων. Από αναφορές των ρωσικών μέσων ενημέρωσης φαίνεται ότι υπάρχει διαρκής ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του Βερολίνου και της Μόσχας, ενδεχομένως και μεταξύ του ίδιου του Πούτιν και της Γερμανίδας Καγκελάριου. Έτσι κι αλλιώς υπάρχει προγραμματισμένη συνάντηση  Πούτιν - Μέρκελ για τις 7 Απριλίου, γεγονός  που υπογραμμίζει τη σημασία που αποδίδουν στη σχέσης τους Ρωσία και Γερμανία.

Φημολογείται επίσης ότι γίνονται προσπάθειες η Gazprombank, ο χρηματοπιστωτικός βραχίονας της ρωσικής εταιρίας φυσικού αερίου, να επενδύσει και να δανείσει χρήματα στην Κύπρο, για τη διάσωση των κυπριακών τραπεζών. Η Μόσχα μάλλον προσπαθεί να βρει μια λύση παροχής περιορισμένης και έμμεσης βοήθειας προς την Κύπρο, χωρίς να εκτεθεί απέναντι στους πολίτες της και χωρίς φυσικά να έλθει σε σύγκρουση με τη Γερμανία.

Συνεπώς, η υπερεπένδυση στον ρωσικό παράγοντα από πολλούς στη χώρα μας όπως και στην Κύπρο, φαίνεται ότι στερείται ρεαλιστικής βάσης. Το πιθανότερο σενάριο, είναι αυτό που έχει αρχίσει να διαφαίνεται, δηλαδή η επάνοδος σε διαπραγμάτευση μεταξύ Κύπρου και Ε.Ε, με μικρή διαφοροποίηση των αρχικώς συμφωνηθέντων και απορριφθέντων.  

ΤΟΜΕΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

 ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ.