Στρατής Καρράς

Οι νυκτοφύλακες  (1969)
Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή | Αρχείο Εθνικού Θεάτρου http://www.nt-archive.gr

Του Πάνου Σκουρολιάκου 

 Η μεγάλη, αλλά εν πολλοίς άγνωστη, συμβολή του Στρατή Καρρά στο ελληνικό θέατρο είναι τα φώτα και η έμπνευση που μετέδωσε σε πάρα πολλούς νέους ηθοποιούς, όπου δίδαξε υποκριτική. Ο Στρατής έφερνε στην αίθουσα έναν άλλο αέρα. Έκανε τη θεατρική πράξη ένα παιχνίδι έξω και πέρα από παλιούς κανόνες και φόρμες που χρησιμοποιούσαν παλιότεροι δάσκαλοι

 Έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων. Τίτλος του: «Ο Απολωλώς». Είχε προηγουμένως δει τον Μάνο Κατράκη να παίζει στη Μυτιλήνη, τη γενέτειρά του. Μαγεμένος, πλησίασε τον σπουδαίο ηθοποιό και του είπε πως θέλει κι αυτός να ασχοληθεί με το θέατρο. Ο Κατράκης βέβαια του έδωσε τις συμβουλές που δίνουν όλοι σ' αυτές τις περιπτώσεις και ξέχασε τον μικρό Μυτιληνιό εκείνης της βραδιάς.
Ο Στρατής όμως ήταν αποφασισμένος. Το 1953 έρχεται στην Αθήνα και σπουδάζει κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου. Το 1956 περνάει στη σχολή θεάτρου του Πέλου Κατσέλη, όπου συναντά το παλιό του ίνδαλμα. Τον Μάνο Κατράκη. Ο Καρράς δεν θέλει να γίνει ηθοποιός. Το όνειρό του είναι να γίνει συγγραφέας. Τελειώνοντας τις σπουδές, διδάσκει υποκριτική στη σχολή Κατσέλη. Είναι ένας πολύ επιτυχημένος δάσκαλος. Με σύγχρονες για την εποχή μεθόδους, μακριά από τον στόμφο και την τρέχουσα παλιομοδίτικη άποψη της εποχής. Όμως έχει ανάγκη να ανανεωθεί και να ανανεώσει τη δουλειά του. Φεύγει το 1970 για το Dallas, όπου διδάσκει υποκριτική σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Trinity. Επιστρέφοντας το 1977, συνεργάζεται με τον δάσκαλό του Μάνο Κατράκη και διδάσκει ξανά στου Κατσέλη, στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, και ως διευθυντής αργότερα στη Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, πρόεδρος της Κοινότητας Διονύσου, ενώ με τη γυναίκα του Νέλλη Καρρά δημιουργούν το «Θέατρο των κωφών».
Αυτή η περίοδος είναι και η πιο γόνιμη θεατρικά. Τα έργα του ανεβαίνουν στις αθηναϊκές σκηνές, έχουν την τύχη να ερμηνευθούν από σπουδαίους θεατρίνους όπως η Παξινού και ο Μινωτής, να τιμηθούν με πρώτα βραβεία και να παιχτούν σε σκηνές της αλλοδαπής. Οι παλιές του σπουδές στον κινηματογράφο τού έδωσαν την ευκαιρία να συνεργασθεί σεναριακά με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Τώνη Λυκουρέση κ.ά.
Ο Καρράς οργανώνει στα έργα του ήρωες, που δρουν και αντιδρούν σε ένα παράλληλο σύμπαν από αυτό της καθημερινότητας. Δεν έχουν σχέση με τους αντίστοιχους των έργων του Καμπανέλλη και των επιγόνων του. Πατούν όμως στο ίδιο στέρεο έδαφος και αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα. Στους «Παλαιστές» όπου τέσσερις πεχλιβάνηδες εγκαθίστανται βίαια στο διαμέρισμα τριών απλών γυναικών, γίνεται σαφώς λόγος για την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του 1967. Ο Καρράς δεν δημιουργεί ήρωες. Κινείται σε μια αντιηρωική εποχή, όπου τα πρόσωπα δίνουν έναν προσωπικό αγώνα επιβίωσης.
Η μεγάλη, αλλά εν πολλοίς άγνωστη, συμβολή του Στρατή Καρρά στο ελληνικό θέατρο όμως είναι τα φώτα και η έμπνευση που μετέδωσε σε πάρα πολλούς νέους ηθοποιούς, όπου δίδαξε υποκριτική. Ο Στρατής έφερνε στην αίθουσα έναν άλλο αέρα. Έκανε τη θεατρική πράξη ένα παιχνίδι έξω και πέρα από παλιούς κανόνες και φόρμες που χρησιμοποιούσαν παλιότεροι δάσκαλοι. Ο συντηρητικός μονόδρομος στη διδασκαλία ενός ρόλου, όπου αντιμετώπιζε όλους τους υποψήφιους ηθοποιούς σαν πανομοιότυπες περιπτώσεις, δεν είχε θέση στο μάθημά του. Εδώ ο καθένας και η καθεμιά αντιμετωπίζονταν σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα, όπου με τα δικά της μέσα καλείται να κάνει τη δική της πρόταση, δημιουργώντας μια θεατρική περσόνα μοναδική, προσωπική και ανεπανάληπτη. Με έκπληξη οι μαθητές του διαπιστώναμε πως ενώ μέχρι τώρα ακολουθούσαμε συγκεκριμένες φόρμες και οδηγίες για την έκφραση, την κίνηση, την προσέγγιση του ρόλου, τώρα συμβαίνει κάτι άλλο. Όχι πως η μέθοδος του Στρατή ήταν ανερμάτιστη. Κι αυτή είχε κανόνες και κατευθύνσεις. Είχε όμως ο δάσκαλος αυτός τον τρόπο να σε οδηγεί έτσι ώστε η μέθοδος να εκφράζεται με τον δικό σου τρόπο, ώστε το αποτέλεσμα να σε αφορά, και να αφορά ευχάριστα και το κοινό.
Ο Στρατής Καρράς έφυγε νωρίς, το 1992, σε ηλικία 58 χρόνων. Τα έργα του δεν παίζονται συχνά. Είναι από εκείνα τα θεατρικά κείμενα που απαιτούν ιδιαίτερη έμπνευση, μεράκι και θεατρική επιστημοσύνη.
Θυμάμαι την παλιά του γραφομηχανή. Μας είχε αφηγηθεί πως κάποτε την άφησε στην οροφή του «σκαραβαίου» του για να ξεκλειδώσει και να μπει. Την ξέχασε και όταν έφτασε στην αίθουσα για μάθημα τον περίμενε η γραφομηχανή υπομονετικά στην οροφή. Με κάποιον τρόπο φαντάζομαι και τώρα μαζί του την έχει...
Ο Στρατής ήταν πολύτιμος και πολύτιμα είναι όσα μας άφησε.

* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

Πάνος Σκουρολιάκος

Βουλευτής Περιφέρειας Αττικής